Biologiczna potrzeba nawiązywania więzi
Relacja dziecka z rodzicami jest pierwszą i najważniejszą w życiu. To ona wyznacza niejako dalszy kierunek rozwoju dziecka - zarówno emocjonalnego, społeczno-komunikacyjnego, jak i poznawczego. To, jak dziecko będzie tworzyło relacje z innymi, myślało o sobie, radziło sobie z trudnymi sytuacjami, uczyło się z doświadczeń z innymi ludźmi, zależy właśnie od tego.
Potrzeba poczucia bezpieczeństwa i bliskości jest nam, jako gatunkowi przypisana przez naturę. Rodząc się, jesteśmy wyposażeni w kilka podstawowych umiejętności, które pozwalają nam przeżyć: oddychanie, poszukiwanie pożywienia, schronienia, pomocy. Już od pierwszych chwil życia dziecko wchodzi w relację z najbliższymi opiekunami, aby zaspokoić swoje potrzeby. Dziecko płacze a rodzice reagują szukając przyczyny. Zwracają się ku dziecku, mówią do niego, uśmiechają się, maluch obserwuję i po kilku miesiącach ,,ćwiczeń" tej sekwencji odpowiada im uśmiechem. Już od pierwszych wspólnie spędzanych chwil, rodzice w całkowicie naturalny i spontaniczny sposób, uczą dziecko umiejętnościspołeczno-komunikacyjnych. Mogą to robić, ponieważ istnieje między nimi niewidzialna więź – relacja, która zbliża ich do siebie i jest siłą napędową wspólnego życia.
Dlaczego chcemy mieć dobre relacje z innymi?
Czy lubisz chodzić na spotkania, podczas którego spotykasz osobę, z którą nie masz dobrych stosunków? A może pamiętasz ze szkoły nauczyciela, który był bardzo surowy i którego się bałeś? Czy łatwo przychodziła Ci nauka jego przedmiotu? Czy jako towarzysza/towarzyszkę życia wybierasz osobę, której nie lubisz? (Średniowiecze i ustawiane przez rodzinę śluby już minęły).
Chcemy otaczać się ludźmi, których lubimy. Nawet, jeśli mamy inne poglądy na życie, ale jesteśmy w dobrej relacji, możemy o tym rozmawiać i słuchać siebie wzajemnie. Możemy się nawet pokłócić, ponieważ wiemy, że jest coś głębszego, co nas łączy. Kiedy emocje opadną, będziemy mogli zdecydować, jak dalej budować naszą relację.
Umiejętność nawiązywania relacji jest ważnym elementem prawidłowego rozwoju
W rozwoju dziecka umiejętność wchodzenia w relacje jest kluczem do nauki we wszystkich pozostałych obszarach rozwoju. Jeśli dziecko nie potrafi tego robić od początku lub gubi tę umiejętność w pierwszych miesiącach życia, jego rozwój drastycznie się zmienia. Pomija kluczowe umiejętności, które jego rówieśnicy typowo nawiązujący relacje z rodzicami, opanowują spontanicznie i naturalnie. Należy pamiętać, że dziecko uczy się w każdej minucie życia. Środowisko, w którym się rozwija, wpływa na stymulację układu nerwowego. Jeśli rodzice spędzają wiele czasu z dzieckiem, dają mu poczucie bezpieczeństwa, odpowiadają na jego potrzeby i bawią się, dostarczają tym samym wielu momentów, podczas których dziecko staje się bogatsze w nowe umiejętności: patrzenie na twarze, kontakt wzrokowy, wodzenie wzrokiem, wskazywanie, reagowanie, odwzajemnienie interakcji i wiele innych. To kluczowe umiejętności, których deficyty w późniejszym wieku składają się na diagnozę całościowych zaburzeń rozwoju. Utrata umiejętności wchodzenia w relacje w dynamicznym rozwoju dziecka jest czasami trudna do zauważenia. Szybkie zauważenie pozwala uniknąć dalszego kumulowania się trudności. W przypadku dzieci ze spektrum w pewnym momencie dochodzi do zaburzenia proporcji i jakości wspólnych interakcji. W pewnym momencie okazuje się, że zachowanie dziecka, które już zeszło z kursu typowego rozwoju, nadaje kształt relacji z nieświadomym opiekunem. Ponieważ staramy się dostroić do dziecka, część naszych reakcji może okazać się nie do końca skuteczna w przypadku dziecka z zaburzeniami w rozwoju. To jest moment, w którym warto zasięgnąć rady osób znających się na terapii opartej na relacji, ponieważ wczesna interwencja i zmiana sposobu interakcji może pomóc ochronić dziecko przed dalszym omijaniem kluczowych kroków rozwojowych.
Relacja jest bazą i cementem dla rozwoju człowieka. Może zaistnieć między ludźmi w atmosferze bezpieczeństwa, wzajemnego szacunku i rozumienia wzajemnych potrzeb. Jeśli zbudujemy mocną, bezpieczną i przyjazną relację z dzieckiem, nauka nowych umiejętności będzie przyjemna i dziecko będzie czerpało z niej radość i satysfakcję. Ponad to lepiej będzie radziło sobie z porażkami i trudnościami, mając przy swoim boku opiekuna czułego, wspierającego i stawiającego przed dzieckiem kolejne wyzwania dostosowane do jego aktualnych możliwości i potrzeb.
Relacja jednak nie jest czymś, co raz osiągnięte zostaje na zawsze. Relacja jest procesem – dynamicznym i dwukierunkowym, w którym każda ze stron wykonuje jakąś pracę i wnosi swój wkład. Każde Twoje zachowanie i Twoje działanie, jest dla dziecka doświadczeniem i okazją do nauki. Pracując, by rozwijać relacje, pracuj również nad swoją postawą i samopoczuciem, ponieważ w świecie emocji i niewerbalnych sygnałów, każda nasza reakcja natrafia na odbiorcę. W dużej mierze od nas – opiekunów zależy, w jakiej atmosferze będą się uczyć nasze dzieci. W kontekście relacji, każdy jej uczestnik jest ważny i wnosi coś istotnego we wspólne aktywności.
