Jak rozpoznać gotowość do nauki czytania i pisania (w pedagogice taką gotowość można określić mianem „wrażliwości na znaki”)? Przeanalizuj poniższe punkty i ruszajcie do działania:
- dziecko odróżnia czytanie od np. opowiadania sytuacji, historii, bajek, ma świadomość, że czytanie to odkodowanie jakiegoś ciągu znaków i potrafi te znaki odróżnić od ilustracji i innych niż litery symboli (wie, że numer strony, ozdobnik w górnej części, czy obrazek nie należy do tekstu)
- wie, że to, co wypowiadamy (czytamy) jest analogiczne do tego, co jest zapisane w książce
- ma bogaty zasób słownictwa, potrafi składać zdania, wypowiadać się zrozumiale na różne tematy
- wie, że czytanie jest przydatne, ma również tego pełną świadomość, a ponadto chętnie sięga po książeczki, słucha czytanego tekstu i śledzi go
- bez problemu wychwytuje różnice i podobieństwa np. na ilustracjach, rozróżnia kolory, kształty, odgłosy
- zna kierunek odczytywania zakodowanych informacji, wie, że w języku polskim czytamy od lewej strony do prawej, a tekst na stronie zawsze powinien być odczytywany od góry do dołu, podobnie kartki w książce przekładamy od lewej do prawej strony.
Jak powinien wyglądać prawidłowy przebieg nauki czytania?
Nauka czytania i pisania to proces wielopłaszczyznowego, dlatego, aby przebiegał prawidłowo, musimy stosować się do określonej metodologii działania. PAMIĘTAJ:
1. Dbaj o ogólny rozwój dziecka, tzn. bardzo ważna jest koordynacja wzrokowo-ruchowa, rozbudzaj jego ciekawość świata, pokazuj to, co nowe i nieznane, wzbogacaj jego wiedzę i słownictwo, wykonujcie ćwiczenia buzi i języka, usprawniając aparat mowy, kształtujcie umiejętność wypowiadania zdań złożonych i komunikatywnego wypowiadania się, rozwijajcie koncentrację i spostrzegawczość.
2. Zachęcaj dziecko do sięgania po książeczki, nie zmuszaj do oglądania czy czytania, ale pokaż, że książki są pożyteczne, ładnie wyglądają i dają dużo radości, staraj się, aby czytanie było dla niego przyjemne, motywuj.
3. Kształtujcie zdolność do syntezy i analizy, czyli „składania” i „rozkładania” zdań i wyrazów w całość i na części (analiza tekstu na zdania, zdania na wyrazy, wyrazu na sylaby, sylaby na litery i głoski, synteza zdań w tekst, wyrazów w zadania, sylab i liter w wyrazy…).
Wyróżniamy analizę i syntezę zdań i wyrazów:
- słuchową - z wykorzystaniem dźwięków, wymowy, brzmienia,
- słuchowo-wzrokową z wykorzystaniem dźwięków i liter, połączenie brzmienia wyrazu i jego obrazu, zapisu graficznego,
- wzrokową z wykorzystaniem liter.
PRZED ANALIZĄ I SYNTEZĄ WAŻNE JEST POSTĘPOWANIE WEDŁUG SCHEMATU, w którym kolejno kształtujemy świadomość pojęć ZDANIE- SŁOWO-SYLABA-GŁOSKI I LITERY.
4. Nauka literek to również rozwój sprawności motorycznej rąk poprzez ćwiczenia manualne. Bawcie się w odwzorowywanie, rysowanie po śladzie- na początku najważniejsza jest orientacja w przestrzeni, później oswajanie z tablicą, na końcu z kartką, ważne jest, aby dziecko „ćwiczyło” pisanie w płaszczyźnie pionowej już od pierwszego zetknięcia się z przyborami do pisania i malowania oraz rysowania.
5. Nauka pisania to również nauka odwzorowywania wyrazów litero podobnych.
6. Kiedy dziecko potrafi odwzorować wyraz i zapozna się z zapisem np. swojego imienia i innych, bliskich mu wyrazów jak mama, tata, dom, imię siostry, brata, cioci, koleżanki… powoli zaczyna rozumieć, czym jest globalne czytanie - kształtujcie tą umiejętność.
7. Ćwiczcie czytanie prostych wyrazów, zdań, krótkich tekstów a później skupcie się na kształtowaniu umiejętności czytania aby w rezultacie podjąć próby czytania krytycznego i twórczego.
Pamiętajmy, że nauka czytania i pisania to proces długi i rozłożony w czasie, powinien być systematyczny i zaplanowany. Zaczynamy go już z dziećmi trzyletnimi i stopniowo zwiększamy stopień trudności dostosowując materiał dydaktyczny do możliwości dziecka, z wiekiem wydłużając czas zajęć i ilość ćwiczeń nie zapominając o różnorodności proponowanych aktywności, czyli przeplataniu pracy umysłowej i wykonywanej w pozycji siedzącej zabawami ruchowymi. Najistotniejsze jednak jest to, aby pamiętać o skupieniu się na wielopłaszczyznowym rozwoju emocjonalnym i intelektualnym dziecka, aby uniknąć problemów związanych z pisaniem i czytaniem.
