Im młodsze dziecko, tym więcej czasu potrzebuje do zaakceptowania zmiany. Właściwa adaptacja jest szczególnie ważna u tych sześciolatków, które edukację przedszkolną rozpoczęły dopiero na rok przed obowiązkiem szkolnym. Długi okres przystosowywania się do szkoły może ograniczyć niezbędny czas na naukę wielu ważnych umiejętności, nawyków i postaw.
Dlaczego tak trudno dziecku przyzwyczaić się do nowych obowiązków?
Adaptacja do szkoły jest procesem rozłożonym w czasie. To, jak przebiega zależy od wielu różnych czynników, które można podzielić na dwie grupy:
- wewnętrzne, czyli cechy indywidualne, wiek, płeć, poziom rozwoju psychoruchowego, stan zdrowia;
- zewnętrzne, czyli związane ze środowiskiem domowym, np. status społeczny, liczba członków rodziny, postawy rodziców, oraz z nowym środowiskiem szkolnym.
Przystosowanie do szkoły jest dużym wyzwaniem dla dziecka. Dziecko w tym wieku nie ma jeszcze wypracowanego zasobu strategii przystosowawczych, ma delikatny układ nerwowy, może szybciej się męczyć, nie radzić sobie z przeszkodami. Na dalszy proces adaptacji wpływa także stan zdrowia - dziecko chorowite jest narażone nie tylko na obniżoną sprawność funkcjonowania organizmu, ale także na wynikające z nieobecności trudności w odnalezieniu się w środowisku szkolnym. Ważny też jest charakter dziecka. Inaczej będzie radziło sobie z przystosowaniem do szkoły dziecko wyciszone, nadwrażliwe, a inaczej dziecko aktywne lub mające trudności z koncentracją uwagi.
To wszystko powoduje, że przed nauczycielami pojawia się niemałe wyzwanie – sprawić, aby dzieci poczuły się w szkole bezpiecznie. Dobrze jest stworzyć sytuacje, które sprzyjają ich dobremu samopoczuciu. Uczniowie będą chętnie wracali do miejsca, w którym czują się dobrze. Nauczyciele i rodzice powinni pamiętać, że dzieci mogą nie mieć wyrobionej umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach.
Adaptacja do szkoły: jak pomóc dziecku?
Można pomyśleć o tym kiedy malec jest jeszcze w przedszkolu i zorganizować wycieczkę przedszkolaków do szkoły. Spotkanie z nauczycielami i starszymi kolegami mogą pozytywnie wpłynąć na obraz szkoły, jaki wytworzy sobie dziecko. Warto zadbać już w wakacje o przygotowanie przyszłego ucznia do przeskoku w edukacji – zapisać dziecko na zajęcia wakacyjne w świetlicy lub wybrać się na dni otwarte, gdzie zapozna się z budynkiem, odgłosami, salami szkolnymi, będzie mogło zajrzeć w każdy kąt i pozna kadrę pedagogiczną.
Bardzo ważne jest to, w jaki sposób rodzice wypowiadają się o szkole. Zdarza się, że rodzice obarczają dziecko własnymi szkolnymi lękami lub obawami dotyczącymi adaptacji. Dobrze jest też unikać negatywnych wypowiedzi i straszenia maluchów szkołą.
Pomocne mogą być też zabawy w szkołę, wspólne przygotowywanie listy rzeczy, które znajdą się w wyprawce a następnie wspólne jej kompletowanie. Można razem z dzieckiem oglądać nowe podręczniki i ćwiczenia, co może wzbudzić zaciekawienie nowym miejscem i sytuacją.
Od początku pobytu dziecka w szkole, warto pomagać mu kształtować umiejętności społeczne takie, jak:
- umiejętność słuchania, nieprzerywania innym, gdy mówią – łatwiej będzie mu wysłuchać polecania nauczyciela i wykonywać je właściwie
- umiejętność czekania na swoją kolej, którą można ćwiczyć już w domu podczas gier i zabaw uczących cierpliwości i wytrwałości
- umiejętność opowiadania – pomagamy rozwijać czytając książki i proponując dziecku opowiedzenie jej własnymi słowami
- umiejętność radzenia sobie z niepowodzeniami – taką odporność pomagają wyrabiać gry losowe.
Sytuacją, do której dążymy w adaptacji szkolnej jest poczucie bezpieczeństwa, które odczuwa dziecko w szkole. Należy pamiętać, że każde dziecko ma swoje tempo i może potrzebować więcej czasu na oswojenie się z nową sytuacją. Najlepiej po prostu uzbroić się w cierpliwość i być wyrozumiałym i elastycznym – nie wszystko od razu będzie idealne. Dzięki mądrym i spokojnym działaniom dorosłych dzieci łatwiej zaadaptują się do szkoły.
