Prawidłowe relacje zębowe to nie tylko przysłowiowo proste zęby. To także odpowiednie relacje kości szczęki i żuchwy wobec siebie oraz zdrowe tkanki otaczające ząb, czyli przyzębie. To właśnie dziąsła, ozębna, okostna, kość wyrostka zębodołowego i cement korzeniowy umocowują zęby w kościach (jest to aparat zawieszeniowy zębów).
Obecnie coraz większą uwagę stomatolodzy wszystkich specjalności zwracają na relacje zębowe. Profilaktyka i poprawienie stanu zapalnego dziąseł, zapobieganie próchnicy, zapaleniu przyzębia (odsuwanie się dziąseł i odsłanianie szyjek zębowych), ścieraniu zębów, a często nawet dolegliwościom ze strony układu pokarmowego uzależnione jest od skorygowania wady zgryzu u dzieci.
Jaki wpływ ma nieprawidłowy zgryz u dzieci na ich funkcjonowanie?
Nieprawidłowy zgryz u dzieci utrudnia dokładne przeżuwanie pokarmów, co może przyczyniać się do zaburzeń ze strony układu pokarmowego już od najmłodszych lat.
Przy nieprawidłowych relacja kości szczęki i żuchwy, relacji zębowych (najczęściej gdy mamy zaburzony stosunek przednio - tylny, tzn. tyłozgryz) może dojść do pojawienia się dolegliwości ze strony stawów skroniowo-żuchwowych. Możemy się wówczas uskarżać na bóle głowy, szumy uszne oraz trzaski towarzyszące otwieraniu ust.
80% populacji ma nieprawidłowości zębowe, a większość wad zgryzu ma charakter nabyty!
Jak dbać o zgryz u dzieci?
Aby temu zapobiec, od najmłodszych lat należy unikać czynników sprawczych i stosować profilaktykę powstania wad zgryzu.
Karmienie piersią wpływa u dziecka na kształt szczęki, żuchwy, dziąseł, wzmacnia mięśnie języka i kształtuje podniebienie. Długotrwałe karmienie piersią może jednak powodować zaburzenie relacji kości szczęki i żuchwy oraz ustawienie zębów w obrębie łuków.
Także karmienie smoczkiem wpływa na zgryz, stosowanie go jako „uspokajacza” nie jest zdrowe, jeśli maluszek trzyma go w ustach ponad 6 godzin lub potrzebuje go w wieku 3–4 lat. Efektem są różne wady zgryzu i wady wymowy.
Około pierwszego roku życia należy powoli zmieniać konsystencję pokarmów i podawać np. chlebek z wędliną, czy warzywa z kawałkiem mięsa. Większe dziecko powinno chrupać kawałki jabłka, marchewki, ponieważ gryzienie i przeżuwanie to także kształtuje dziąsła, mięśnie twarzy oraz kości szczeki i żuchwy.
Co pomaga dbać o zgryz?
Kolejną metodą profilaktyki jest zapobieganie złym nawykom, między innymi ssaniu kciuka.
Prawidłowe mycie zębów to także metoda zapobiegania powstawania wad zgryzu i dbanie o ich higienę rozpoczynamy od urodzenia. Początkowo dbamy o wały dziąsłowe myjąc gazikiem z przegotowaną wodą, potem zaczynamy myć zęby, gdy tylko się pojawią. Należy przecierać je specjalną nakładką na palec albo gazą zmoczoną w letniej wodzie lub naparze z rumianku. Po skończonym roku życia, wprowadzamy szczoteczkę z miękkiego włosia, a gdy dziecko potrafi płukać buzię, dodatkowo stosujemy pastę do zębów przeznaczoną dla dzieci (np. Elmex, Bobini, Mleczny ząbek).
W późniejszym wieku dla zachowania jak najdłużej pięknego uśmiechu niezmiernie istotne są powierzchnie międzyzębowe. Zęby w łukach muszą dotykać się swymi powierzchniami bocznymi (mieć punkty styczne) w momencie maksymalnego zwarcia zęby dolne powinny podpierać zęby górne, natomiast podczas żucia powinny być zachowane obustronne zrównoważone kontakty na jak największej ilości powierzchni żujących. Tylko taka ,,zrównoważona okluzja” odciąży dziąsła i wyrostki zębodołowe oraz zmnimalizuje ryzyko powstania chorób przyzębia; ułatwi usuwanie resztek pokarmowych, przyczyni się do lepszej higieny jamy ustnej, a zatem zmniejszy ryzyko wystąpienia próchnicy i jej powikłań.
Prawidłowe relacje zębowe zapewniają dobrą wymowę, zwłaszcza głosek tworzonych za pomocą warg, języka i zębów: r, t, n, c, dz. Wpływają na harmonię rysów twarzy i na atrakcyjność danej osoby, a zatem na samoocenę, a w konsekwencji również na samopoczucie i kontakty z innymi ludźmi.
