Znajomość zachowań seksualnych wieku rozwojowego daje nam możliwość kontrolowania czy rozwój seksualny przebiega prawidłowo, czy został zaburzony przez jakieś czynniki. Wśród tych czynników możemy wyróżnić m.in. niepełnosprawność, wrodzone choroby, rygorystyczne wychowanie religijne, izolacja dziecka od życia społecznego, molestowanie seksualne. Wpływ na rozwój seksualny dziecka ma całe otoczenie, w którym jest ono osadzone.
Rozwój seksualny małego dziecka: co jest normalne?
Wśród dziecięcej ekspresji seksualnej możemy wyróżnić zachowania, które mieszczą się w normie wiekowej, takie które wykraczają poza tę normę i wymagają monitorowania oraz zachowania, które wymagają natychmiastowej pomocy i konsultacji ze strony specjalisty. Wśród dziecięcej ekspresji seksualnej możemy wyróżnić masturbację, zachowania interakcyjne i orientacyjne, twórczość erotyczną oraz zadawanie pytań o charakterze seksualnym.
Masturbacja dziecięca
Autoerotyzm dziecięcy budzi wśród rodziców największy niepokój. Pamiętajmy jednak, że masturbacja rozwojowa, taka która nie pochłania innych sfer życia dziecka, polegająca głównie na dotykaniu lub pocieraniu miejsce intymnych np. ocieranie się o pluszową zabawkę, jest sporadyczna i ma charakter powtarzalny nie powinna wzbudzić naszego niepokoju. W takich sytuacjach nie reagujmy nerwowo, nie krzyczmy: „nie dotykaj się tam”, tylko zachowajmy spokój i zachęćmy dziecko do innej aktywności. Masturbacja instrumentalna, taka której celem nie jest ciekawość czy uzyskanie przyjemności, ale będąca sposobem na zaspokojenie np. potrzeby bliskości i bezpieczeństwa wymaga konsultacji specjalisty.
Zabawy o charakterze seksualnym
Poza masturbacją nasze dziecko może brać udział w zabawach, które mają charakter seksualny, np. zabawa w dom, w lekarza lub w poród. Zabawy te winny się odbywać z dziećmi w zbliżonym wieku, a różnica nie powinna być większa niż 2 – 3 lata. W zabawach dziecko odwzorowuje sytuacje, które zaobserwowało w otaczającym go świecie. Takie zabawy także zaspakajają jego ciekawość, np. dotyczącą różnic anatomicznych. Zachowania, które przepełnione są przemocą lub zawierają elementy wykraczające poza normę wiekową, np. przedstawiają seks oralny winny być niezwłocznie przerwane i skonsultowane ze specjalistą. Należy znaleźć ich przyczynę. Dziecko mogło być np. świadkiem współżycia seksualnego rodziców lub ofiarą molestowania seksualnego.
Rysunki
W twórczości dziecięcej, zarówno w rysunkach, czy w pracach plastycznych pojawiają się cechy płciowe. Mogą one przybierać rozmiary nieadekwatne do rzeczywistych. Sporadyczna obecność tych elementów w pracach dziecka nie powinna wzbudzać naszego niepokoju. Oglądając taki rysunek nie poświęcajmy elementom płciowym większej uwagi, aby nie rozbudzić dodatkowo zainteresowania dziecka tą tematyką.
Mamo, tato skąd się wziąłem?
W wieku przedszkolnym dziecko eksploruje świat na wszelkie możliwe sposoby. W tym wieku pojawia się mnóstwo pytań z różnych dziedzin ludzkiego życia. Są wśród nich także pytania o to, „skąd się wziąłem?”,” skąd biorą się dzieci?”. Wraz z wiekiem pytania stają się coraz bardziej szczegółowe. Dotyczą porodu, karmienia piersią, prokreacji. Na pytania należy odpowiadać zgodnie z prawdą, a treści powinny być dostosowane do wieku dziecka. Ważne, abyśmy stali się dla dziecka autorytetem w zakresie seksualności. Nie uciekajmy od pytań, nawet jeśli są trudne i w danym momencie spowodują nasze skrępowanie. Zawsze możemy przemyśleć odpowiedź i obiecać, że wyjaśnimy tę kwestię później. Ważne, aby na tym etapie rodzice jako pierwsi byli źródłem wiedzy o seksualności, aby brali aktywny udział w wychowaniu seksualnym swoich dzieci.
