Czym jest dojrzałość szkolna i jak ją rozpoznać?
Gotowość/dojrzałość szkolna to po prostu gotowość dziecka do podjęcia nauki w szkole. Wbrew pierwszym skojarzeniom nie przejawia się wyłącznie tym, że dziecko umie liczyć, zaczyna czytać, a może nawet pisać. Dziecko gotowe do bycia „pierwszakiem” jest przygotowane do spełniania obowiązków szkolnych. Aby można było powiedzieć, że dziecko jest gotowe do rozpoczęcia nauki w szkole należy rozpatrywać jego rozwój w trzech kwestiach:
- gotowości fizycznej
- gotowości emocjonalno- społecznej
- gotowości umysłowej
GOTOWOŚĆ UMYSŁOWA
- zainteresowanie uczeniem się, pisaniem, czytaniem, liczeniem, otaczającym światem (liczenie i działania w zakresie 10- dodawanie i odejmowanie na liczmanach; czytanie nie jest warunkiem koniecznym, ale w 5latkach zazwyczaj wprowadza się podstawowe 23 litery i rozpoczyna czytanie prostych wyrazów i krótkich tekstów, na pisanie jednak zdecydowanie za wcześnie, pisanie w liniaturze jest trudne, wymaga precyzji, dobrze skoordynowanych ruchów, prawidłowo rozwiniętej motoryki i określonej lateralizacji, a 5-6 latek ma jeszcze prawo nie być perfekcjonistą w tej dziedzinie)
- odpowiednie rozmieszczenie elementów na pracy plastycznej, proporcjonalny i zawierający szczegóły rysunek, staranność i dokładność, wypełnianie konturów
- skoordynowane ruchy, prawidłowe trzymanie narzędzia pracy manualnej: nożyczek, kredek, długopisu- związane jest to z określoną stronnością ciała (lateralizacją), która może rozwijać się do ok. 6 roku życia!
- odpowiedzi na proste zagadki
- orientacja w schemacie ciała i w przestrzeni, rozpoznawanie strony lewej i prawej
- umiejętność koncentracji na wykonywanej czynności, skupienia uwagi przez dłuższy czas
- umiejętność klasyfikowania przedmiotów według jakiejś cechy, tworzenie zbiorów, dopasowywanie, łączenie w pary,
- sprawny aparat artykulacyjny, umiejętność budowania wypowiedzi, odpowiadania na pytania, bogaty zasób słów, rozumienie poleceń
- odpowiednio rozwinięta percepcja słuchowa- rozpoznawanie i rozróżnianie dźwięków
- doprowadzanie pracy do końca, ciekawość rezultatów swoich działań
- rozwój percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej, umiejętność dokonywania analizy i syntezy słuchowej (głoskowanie, sylabizowanie, podział zdań na wyrazy, wyodrębnianie zdań, rozpoznawanie głoski w nagłosie itp.)-pomagają w opanowaniu umiejętności czytania i pisania
GOTOWOŚĆ SPOŁECZNA
- umiejętność współpracy w zespole, z innymi dziećmi i dorosłymi, przestrzeganie reguł
- samodzielność, wykształcone zdolności samoobsługowe oraz zdyscyplinowanie, poczucie obowiązku, umiejętność samodzielnego podejmowania decyzji
- prawidłowo rozwinięty system wartości, umiejętność rozróżniania dobra i zła
- dziecko dokonuje autoprezentacji
Dziecko niedojrzałe społecznie może być lękliwe, nieśmiałe, wycofane z grupy, bierne, podatne na wpływy innych.
GOTOWOŚĆ FIZYCZNA
- zdrowie, odpowiedni stan fizyczny dziecka, czyli odporność na zmęczenie, siły fizyczne potrzebne do noszenia ciężkiego plecaka, wielogodzinnego pobytu w szkole, wysiłku umysłowego
- dobrze rozwinięta motoryka, koordynacja wzrokowo- ruchowa
- sprawność ruchowa ciała, chętne uczestniczenie w zabawach ruchowych, ćwiczeniach gimnastycznych
GOTOWOŚĆ EMOCJONALNA
- panowanie nad emocjami
- przywiązanie do szkoły, klasy, kolegów, nauczyciela, życie „życiem klasy”
- umiejętność przyjmowania oceny z ust nauczyciela: zarówno negatywnej jak i pozytywnej
Dziecko nie wykazujące gotowości emocjonalnej może być płaczliwe, agresywne, konfliktowe, nadwrażliwe. Może czuć się niepewnie w klasie, z trudem znosić ocenę, bać się uwag nauczyciela.
