Nie tylko o życiu wewnątrz przedszkola opowiada się piękne bajki. Pewien 3 latek, mały bajkopisarz niezwykle pielęgnował swoją kreatywność. Często opowiadał mi niezwykłe historie ze swojego domu, raz o mówiącym odkurzaczu, innym razem o magicznej lodówce, w której rodzice przechowywali złapanego przez tatę i pokrojonego na drobne kawałki krokodyla. Co chwilę z błyszczącymi oczkami chłopiec dopowiadał wymyślone na poczekaniu fakty z życia w jednym domu z krokodylem, który czasami składał się w całość, zapalał światło w lodówce i wychodził na spacer z całą rodziną… oczywiście krokodyl był na smyczy - jego wyobraźnia była rozwinięta do granic możliwości ;)
Zabawy dla dzieci
Należy zadbać, aby zabawy dla dzieci dbały o wszechstronny rozwój dziecka, będące przede wszystkim świetną zabawą! Dziewczynki często bawią się w przyjmowanie jakiejś roli - zamieniają się w mamę, panią nauczycielkę, księżniczkę; chłopcy odgradzają pewne miejsce w sali i zastrzegają, że nikt nie może tam wejść, a kto się odezwie ten zbudzi potwora mieszkającego w głębinach stawu świętych łez.
Często wyobraźnia podsuwa też nieco łagodniejsze myśli, niż grasujące w lodówce krokodyle. Dorośli zastanawiają się, czy aby nie rośnie im w domu mały kłamczuszek. Bez obaw, dopóki dziecko zafascynowane Spidermanem nie chce skakać przez okno, by ratować świat, dopóki niewinne fantazje nie wiążą się ze zrzucaniem odpowiedzialności za swoje grzeszki na innych, a ubarwione opowieści nikogo nie krzywdzą możemy się tylko cieszyć - nasz przedszkolak pokazuje nam, że wszedł na kolejny, wyższy stopień rozwoju i możesz z nim rozmawiać oczekując przemyślanych wypowiedzi, analizowania faktów, przypuszczeń…, bywa naprawdę interesująco. Wyobrażanie wspomaga kreatywność i twórcze myślenie, dlatego pozostaje się tylko cieszyć.
Czy rozwinięta wyobraźnia jest zła?
Aby w ogóle doszło do kształtowania przez dziecko wyobrażeń o świecie, przedmiotach, ludziach czy sytuacjach muszą one zdobyć szeroką wiedzę o świecie. Wyobraźnia bowiem bazuje na tym, co poznane i doświadczone. Nabyta wiedza jest tak przeorganizowywana przez umysł dziecka, aby powstało coś zupełnie innego, ale bardzo indywidualnego i niezwykłego a zarazem wyrażającego jego autonomię. Oczywiście istnieją granice tego poznania. Czasami warto przyjrzeć się chociażby bohaterom bajek, które oglądają nasze dzieci. Maluchy miewają problem z oddzieleniem świata bajek i tego, co realne, dlatego nie zdziwcie się, gdy Wasz synek będzie chciał walczyć z mocami ciemności lub latać nad miastem jak Batman, warto poczekać z takimi bajkami do okresu późno przedszkolnego albo w ogóle je wyeliminować .
Działanie dziecięcej wyobraźni łatwo zauważyć w dziecięcych lękach i fobiach. Po wysłuchaniu bajki o „Czerwonym Kapturku”, „Trzech świnkach” czy „Wilku i siedmiu koźlątkach” wiele dzieci panicznie boi się wilków, gdyż w bajkach utożsamiane są ze złem. Podczas zajęć, na których 4 letnie dzieci słuchając muzyki musiały wyobrazić sobie bajkową sytuację pasującą do utworu muzycznego, praktycznie wszystkie przedszkolaki zareagowały przerażoną miną, popłochem i szukaniem bezpiecznego schronienia, gdy słyszały tony niskie i intensywne (najczęstsze skojarzenia to wilk, burza, czarownica), a słysząc tony delikatnie, dźwięczne i subtelne najczęściej przytaczały postać królewny, krasnoludków, Kopciuszka czy Calineczki.
Kiedy pojawia się wyobraźnia?
Pierwsze przejawy wyobraźni dziecięcej pojawiają się już u niemowląt ok. 10-20 miesiąca życia, kiedy szukają przedmiotu, który został usunięty z ich pola widzenia. Rozwój dziecka i kolejny etap, to naśladowania codziennych, zwykłych czynności wykonywanych przez inne osoby, np. wcielanie się w rolę mamy karmiącej dziecko. Mniej więcej około 3. roku życia dziecko potrafi już odróżnić to, co dzieje się naprawdę, od tego, co kreuje w zabawie jako sytuację „na niby”. W tym wieku wyodrębniają się również dwie płaszczyzny: marzenia i fantazje oraz zdarzenia i zjawiska realne. Do ok. 5. roku życia dzieci często cechuje tzw. bujna wyobraźnia (mimowolna), która nadaje własny, swobodny bieg wszystkim wyobrażeniom. W późniejszej fazie ten proces systematyzuje się i wyobraźnia ujawnia się m. in. ekspresją artystyczną podczas wykonywania prac plastycznych i konstrukcyjnych.
Nie ma powodu, dla którego trzeba by było hamować fantazję dziecka. Ułatwi mu to w przyszłości rozwiązywanie problemów, analizowanie, szukanie przyczyn i przewidywanie skutków działań, pozwoli oderwać się od rzeczywistości w trudnych chwilach, poda wyjaśnienie lęków i obaw, pomoże w momencie tworzenia i pozwoli osiągnąć realizację planów.
Skuteczne zabawy dla dzieci, szczególnie te kreatywne i te, umożliwiające ekspresję artystyczną bardzo szybko kształtuje się dziecięcą wyobraźnię, oto kilka przykładów zabaw pobudzających twórczą wyobraźnię dziecka:
- swobodne zabawy dla dzieci dbające o rozwój dziecka
- klasyczna zabawa w teatr lub odgrywanie scenek, ról
- „Dawno, dawno temu…” – tworzenie bajki, dokończeń zdań
- twórcza wizualizacja - zabawa przy dźwiękach muzyki, dziecko wyobraża sobie jakąś sytuację bądź po prostu wsłuchując się w muzykę przeżywa ją indywidualnie i improwizuje ruchem ciała lub opowiadaniem, można dołączyć do tego opowieść typu: „ jesteś teraz na wielkiej, zielonej łące, wokoło rosną piękne kwiaty…, latają motyle…”, możesz zapytać o to, jakie motylki widzi dziecko, jak się w tym momencie czuje itp.
- tworzenie prac plastycznych na podany, ogólny temat bez nakierowania na konkretną technikę i styl wykonania, np. „Zima w mieście”- malujemy tak, jak wyobrażamy sobie zimę w mieście
- tworzenie słów
- zabawy typu: „Co by było, gdyby psy potrafiły latać…?” wspomagające twórcze myślenie
- zabawy naśladowcze, pantomima
- rysowanie abstrakcyjnych i bajkowych postaci i przedmiotów ; tego, co jest niewidoczne (wiatr, powietrze, miłość, szczęście…)
- opowiedz historyjkę na podstawie rysunku
- „Z czym kojarzy Ci się ta melodia?”
- „Co przypomina Ci ta plama, kleks?”
- zabawy z chustą animacyjną (dzieci zamieniają się w różne postaci, np. w Calineczkę na nenufarze, łódź na wzburzonym morzu, parasol, krople deszczu, burzę)
"Bo fantazja jest od tego, aby bawić się…, aby bawić się na całego…”; )
Pożyczmy od dzieci trochę spontaniczności i puśćmy wodze fantazji, z marzeniami i bujną wyobraźnią żyje się o niebo lepiej :)!
