O czym warto pamiętać, kiedy dziecko się boi?
- Bądź blisko dziecka, przytul je i okaż zrozumienie.
- Nie wyśmiewaj się z dziecka ani z jego lęków.
- Nie zawstydzaj dziecka – jest mu i tak wystarczająco trudno.
- Nie mów dziecku, że przesadza i nie ma się czego bać – tak to może wyglądać z Twojej, dorosłej, perspektywy, jednak dla dziecka dzieje się coś ważnego, co sprawia, że ono naprawdę się boi.
- Nie zmuszaj dziecka, aby stawiło czoła lękowi, jeśli nie jest do tego gotowe. Możesz delikatnie zachęcać dziecko, aby zrobiło coś, czego się boi, jednakże maluch musi mieć pewność, że może odmówić. Zapewnij je, że przy Tobie jest bezpieczne i może przy Tobie zostać dopóki nie poczuje się pewnie i samo nie podejmie decyzji, że jest gotowe do działania.
- Unikaj mówienia „uważaj”, „nie dotykaj, bo potłuczesz”, „nie biegaj, bo się przewrócisz” itp. Takie słowa mogą wyzwalać w dziecku lęk, a ponadto sprawiają, że dziecko traci wiarę we własne możliwości.
- Pokaż dziecku na własnym przykładzie, w jaki sposób można się uspokoić i pokonać lęk.
Jak możesz pomóc dziecku poradzić sobie z jego lękiem?
Lęk separacyjny – dziecko doświadczające lęku separacyjnego obawia się, że rodzic je opuścił i już nigdy po nie wróci. To straszna wizja, prawda? Dlatego też zadbaj o to, aby w okresie, kiedy lęk jest nasilony, dziecko było pewne, że zawsze po nie wrócisz, i że może Ci w pełni ufać. Zachowaniem, które może zrywać kontakt z dzieckiem jest wychodzenie po kryjomu, bez pożegnania się z dzieckiem (czy to z domu, czy z przedszkola). Również straszenie dziecka, że ktoś je zabierze, jeśli nie będzie się zachowywać tak jak chcemy może pogłębić ten lęk, a dodatkowo sprawia, że dziecko traci zaufanie do rodzica.
Aby pomóc maluchowi w okresach nasilonego lęku separacyjnego, warto sięgnąć po zabawę. Możecie bawić się chociażby w chowanego – ta prosta i stara zabawa pokazuje, że po chwili rozstania następuje ponowne spotkanie (najlepiej zakończone przytulasami i buziakami).
Kiedy jesteś razem z dzieckiem w domu i nigdzie się nie spieszycie, możesz odwrócić role i odgrywać scenki, że nigdy, ale to przenigdy nie opuścisz dziecka. Możesz chodzić za nim po całym domu, kurczowo trzymając się rękawa, albo nogawki, siadać razem z nim na krzesełku, łapiąc za kredkę, którą ono rysuje itd. Mów przy tym zabawnym tonem głosu, aby rozładować sytuację i wywołać śmiech. Pamiętaj też, aby nie przedrzeźniać dziecka. Maluch nie ma poczuć się zawstydzony, tylko rozbawiony.
Wiele dzieci ma swój ukochany kocyk, albo pluszaka, z którym nigdy się nie rozstają. Taki przedmiot daje dziecku poczucie bezpieczeństwa, gdyż kojarzy się z rodzicem. Ważne jest, aby zaakceptować fakt, że dziecko nosi ze sobą jakąś konkretną, wybraną przez siebie rzecz. Ona pomaga mu podczas rozstania z opiekunem. Stanowi pomost między ciepłem i bezpieczeństwem domu a światem zewnętrznym.
Lęk przed ciemnością – posiedź razem z dzieckiem w ciemnym pokoju i posłuchaj, co ma Ci do powiedzenia. Co wzbudza jego lęk w ciemności? Może są to cienie na ścianie, albo sterta zabawek na półce, która w nocy zaczyna strasznie wyglądać? Włączcie światło i obejrzyjcie dokładnie pokój. Następnie wyłączcie światło, po czym zwróć uwagę dziecka na to, że w ciemności rzeczy wyglądają inaczej niż w dzień, jednakże są to wciąż te same przedmioty. Możesz zostawić na noc włączoną małą lampkę. Upewnij się jednak czy nie rzuca na ścianę cieni, które dodatkowo mogą przestraszyć dziecko. Zapewnij również malucha, że jest bezpieczny w swoim łóżku, że jesteś obok i w każdej chwili może Cię zawołać. Powiedz i pokaż dziecku, że Ty czujesz się bezpiecznie w Waszym domu.
Lęk przed potworami – dziecko naprawdę wierzy, że pod łóżkiem, albo w szafie czai się jakiś stwór. Pod tym lękiem może kryć się również coś więcej, np. lęk przed zostaniem samemu w nocy. Dziecko nie potrafi jednak tego wyrazić, dlatego też pokazuje to tak, jak potrafi, czyli mówiąc, że boi się potwora. Zapewnienia, że w pokoju nie ma potwora niestety często nie odnoszą skutku. Dzieje się tak dlatego, że dziecięca wyobraźnia jest bardzo żywa i barwna. Przytulając dziecko, możesz np. zapewnić je, że rozumiesz jego lęk i zaproponować przeszukanie domu, aby upewnić się, że każdy kąt jest bezpieczny. Podczas zabawy możecie też stworzyć spray na potwory, np. z wody i olejku eterycznego. Dziecko może również wybrać sobie zabawkę-obrońcę, która będzie dodawać mu otuchy i „bronić” w chwilach grozy.
Lęk przed zjawiskami pogodowymi – niektóre dzieci boją się burzy, albo porywistego wiatru. Potrzebują wtedy wsparcia mamy lub taty i zapewnienia, że wszystko jest w porządku. Pomóc może im zrozumienie tych zjawisk. Wyjaśnij dziecku, na jakiej zasadzie działa burza i co prowadzi do powstania silnego wiatru. Możecie wspólnie zrobić rysunki i wykresy, grać na garnkach (imitując odgłosy burzy), robić wiatr suszarką itp. W przypadku lęku przed burzą najlepszym lekarstwem jest widok rodzica, który czuje się pewnie i bezpiecznie w tej sytuacji. Dlatego też jeśli obawiasz się grzmotów, jest duża szansa, że dziecko również będzie się tego bało.
Złe sny – kiedy dziecko wybudza się z płaczem i opowiada Ci swój straszny sen, potwierdź, że to był faktycznie okropny sen, i że na szczęście już się skończył. Jeśli dziecko nie może ponownie zasnąć, albo następnego dnia opowiada Ci o swoim koszmarze, możesz razem z nim wymyślić alternatywną historię oraz miłe zakończenie tego snu. Narysujcie potem to przyjemne zakończenie. Taki rysunek dziecko może zabrać ze sobą do łóżka, aby dodawał mu nocą otuchy.
