Ważnym zagadnieniem w pedagogice Marii Montessori są materiały dydaktyczne, zwane materiałami dla zmysłów, wykorzystywane w pracy z dziećmi w przedszkolach montessoriańskich.
Pedagogika montessori - materiały
- każdy materiał dydaktyczny odpowiada konkretnemu zadaniu, umiejętności, np. materiał służący do nauki kolorów wyzbywa się nadmiaru innych, istotnych cech, które mogłyby zakłócić naukę kolorów, oznacza to, że konkretna pomoc służy nauce konkretnej umiejętności
- ilość elementów jest stała i ograniczona, aby nie przytłaczała i nie rozpraszała
- każdy materiał jest specyficzny, ma swój autonomiczny charakter, może występować osobno, pozwala na specyficzne doświadczenia
- materiał powinien stanowić wyzwanie dla dziecka, zachęcać do pracy z nim
- są tworzone z prostych, naturalnych tworzyw, głównie z drewna
- swoją konstrukcją pozwalają na samodzielne kontrolowanie błędów, ponieważ nie stwarzają możliwości błędnego zastosowania bez zauważenia błędu, dzięki temu dziecko widzi pomyłkę, odczuwa motywację do wykonania zadania prawidłowo i w końcu samo dochodzi do prawidłowego rozwiązania
- są funkcjonalne, na pierwszy rzut oka widać, co można z nimi zrobić
- praca z nimi uruchamia wiele zmysłów w jednym momencie
- materiał jest tylko kluczem do rzeczywistych doświadczeń; to, co dziecko poznaje pracując na materiale montessoriańskim wykorzystywane jest w realnych doświadczeniach i samoistnie przeformułowywane przez dziecięcy umysł
Specjalne materiały rozwijają zmysły, dziecko poznaje faktury, zapachy, kształty przy pomocy specyficznych materiałów. Większość z nich jest dostępna na rynku, można je również wykonać samodzielnie, są to np.:
- deseczki z jednej strony oklejone papierem ściernym (pojęcia „gładki”, „szorstki”)
- różowa wieża - dziesięć klocków różnej wielkości (różnice wielkości)
- brązowe schodki - graniastosłupy o jednakowej długości ale różnej szerokości i wysokości (zmiany wielkości)
- parzyste tabliczki polakierowane na taki sam kolor, cieniowane tabliczki (np. różne odcienie czerwonego) - rozróżnianie kolorów
- geometryczna komoda: komoda z sześcioma szufladami w różnych kształtach, które łatwo wyjąć i włożyć na miejsce - poznawanie podstawowych kształtów geometrycznych
- deseczki ciężarów - można je zastąpić innymi materiałami- dziecko porównuje ciężar, np. dwóch przedmiotów jednakowej wielkości, ale o innej wadze
- pudełka dźwiękowe - dwa zestawy pojemników, w których znajdują się identyczne wypełnienia, za pomocą jedynie potrząsania i nasłuchiwania dziecko szuka drugiego pudełeczka, z którego dochodzi przy potrząsaniu taki sam dźwięk, pomagają interpretować natężenie dźwięku (najgłosniejszy, najcichszy…)
- pudełeczka zapachowe do rozróżniania zapachów
- słoiczki z próbkami jedzenia do określania i łączenia w pary smaków
- metalowe dzbanki z woda o różnej temperaturze do porównywania temperatury i nauki stopniowania pojęć „ciepły”, „zimny”, stopniowania tych pojęć
- numeryczne drążki służą do nauki liczenia i wykorzystuje się je po prostu mówiąc : „to jest jeden drążek, to są dwa drążki…”
- cyfry i żetony - odpowiedniej cyfrze przyporządkowujemy odpowiednia ilość żetonów
- układanie wyrazów z drewnianych liter, przesuwanie palcem po literze z piaskowego papieru
Pedagogika Montessori proponuje ogrom materiałów, powyżej przytoczone zostały tylko niektóre z nich. Mogą być stosowane również jako pomoce przy nauce w przedszkolach o innym profilu nauczania lub nawet w domu. Często ich samodzielne wykonanie jest bardzo proste i wiele z nich można proponować dzieciom - jest to doskonała alternatywa do wszechobecnych zabawek z plastiku.
