Przeciętny zjadacz chleba, myśląc o wcześniakach widzi tylko wagę. 500 gramów to robi wrażenie. Bo przecież dziecko urodzone o czasie, które waży 3 kilogramy, wydaje się być taką kruszynką. To co dopiero taki maluch? I na wadze większość ludzi kończy swoje rozważania na temat wcześniactwa. Niektórzy zwracają jeszcze uwagę na tydzień ciąży. Ale to już nie robi takiego wrażenia. No bo jakie znaczenie dla dorosłego człowieka ma jeden miesiąc? To jest przecież niewielki procent jego życia. Zapominamy, że dla dziecka urodzonego w 6 czy 7 miesiącu, ten jeden miesiąc stanowi zupełnie inny, dużo wyższy procent jego życia. Przez ten jeden miesiąc dziecko nabywa wiele kluczowych umiejętności.
Dlatego medycyna dokonuje bardziej szczegółowego podziału wcześniaków. Można się spotkać z dwoma, tak samo ważnymi kryteriami. Jeden uwzględnia tydzień ciąży, drugi wagę.
Jak medycyna odróżnia wcześniaki?
Jeden ze wspomnianych podziałów, który uwzględnia tydzień ciąży wyróżnia trzy grupy:
- Wcześniak – dziecko urodzone między 32 a 36 tygodniem ciąży
- Skrajny wcześniak – dziecko urodzone między 28 a 32 tygodniem ciąży
- Ekstremalnie skrajny wcześniak – dziecko urodzone przed 28 tygodniem ciąży
W literaturze można spotkać inne nazwy dla poszczególnych grup. Jednak są to jedynie nazwy, a tygodnie pozostają niezmienne.
Drugi podział uwzględnia wagę urodzeniową:
- Mała masa urodzeniowa < 2500 g
- Bardzo mała masa urodzeniowa < 1500 g
- Ekstremalnie mała masa urodzeniowa < 1000 g
Czasem w literaturze podawany jest jeszcze czwarty podpunkt: niewiarygodnie mała masa urodzeniowa < 750 g.
Wcześniaki: każdy dzień ma znaczenie
W znacznej większości przypadków, lekarze robią co mogą by przedłużyć ciążę, chociaż o dzień, o dwa. Decyzja o rozwiązaniu ciąży jest zawsze trudna i podejmowana w ostateczności, gdy dłuższy czas oczekiwania mógłby być niebezpieczny dla życia dziecka lub matki. Wiele słychać takich historii dziecka urodzonego w 6 miesiącu ciąży, które wyrasta na zdrowego malucha, pełnego energii, niczym nie odbiegającego od rówieśników. Wówczas pojawiają się pytania: urodziło się za wcześnie, no ale co z tego? To tylko mniejszy noworodek.
Otóż nic bardziej mylnego. Natura ustawiła ciążę kobiety by trwała 9 miesięcy nie bez powodu. Oto dlaczego fizjologiczna ciąża powinna trwać ok 40 tygodni (+/- 2 tyg,na podstawie wykładów Marka Szczepańskiego):
- skóra płodu osiąga dojrzałość ok. 34 tygodnia ciąży – dla dzieci urodzonych wcześniej oznacza to:
- problemy z utrzymaniem stałej temperatury ciała,
- większą utratę wody przez skórę,
- większe prawdopodobieństwo zakażeń bakteryjnych,
- pełną dojrzałą aktywność motoryczną przewodu pokarmowego rejestruje się między 30-36 tygodniem ciąży – rozstrzał jest duży, tak więc nie da się przewidzieć przed porodem w jakim stopniu rozwinięty jest układ pokarmowy u danego dziecka,
- pełna koordynacja ssania, połykania i oddychania, czyli umiejętności niezbędnych do samodzielnego pobierania pokarmu, jest osiągana od 37 tygodnia ciąży,
- wśród wcześniaków ryzyko wystąpienia nagłej śmierci łóżeczkowej jest 4-krotnie wyższe niż u noworodków urodzonych o czasie,
- tworzenie się nefronów w nerkach kończy się między 34 a 36 tygodniem ciąży, oznacza to, że im młodszy jest wcześniak, tym mniej ma nefronów przez całe życie,
- przedwczesne narodziny mają wpływ również na autoregulację w układzie sercowo-naczyniowym – zazwyczaj u wcześniaków jest ona w pełni sprawna dopiero ok. 7-8 miesiąca wieku korygowanego, a jeśli dziecko miało bezdechy, rozwinęła się dysplazja płucno-oskrzelowa, ważyło przy urodzeniu <1000 g, to zjawisko autoregulacji może osiągnąć pełną dojrzałość dopiero w 2-3 roku życia,
- koniec ciąży to czas intensywnego rozwoju układu immunologicznego; dlatego wcześniaki mają słabszą odporność niż dzieci urodzone o czasie; w większości przypadków układ immunologiczny wcześniaków osiągają dojrzałość urodzonych o czasie, pod koniec 1 roku życia
- w chwili narodzin wcześniaka, również jego układ oddechowy jest jeszcze niedojrzały i dlatego często, szczególnie wśród tych najmniejszych wcześniaków, niezbędne jest wspomaganie oddechu,
- również układ nerwowy jest niedojrzały i często nie pozostaje to bez wpływu na dalsze życie dziecka. Oczywiście konsekwencje te zależą od wieku płodowego w chwili narodzin oraz komplikacji i problemów zdrowotnych jakie dotknęły dziecko po narodzinach.
Oczywiście, że wcześniak ma szansę na zdrowe i normalne życie. Jednak start z jakim rozpoczyna życie jest bardzo obciążający i często wymaga większej pracy od rodziców, a także wielu konsultacji ze specjalistami.
Pamiętajcie, wcześniak to nie tylko kwestia wagi!
