Świat bajki to nie tylko niezwykłe historie i niespotykani w prawdziwym świecie bohaterowie. Zarówno my - dorośli jak i nasze dzieci w tych niezwykłych opowieściach znajdujemy odniesienia do realnego życia. Każdy bohater bajki lub baśni, czy jest to kot, kaczątko czy dziewczynka z zapałkami, to prawdziwa osoba, każda sytuacja, jaka ma miejsce w fikcyjnej historii znajduje odzwierciedlenie tu i teraz.
Bajki dla dzieci sposobek na smutek
Gdy przeżywamy trudne chwile zazwyczaj najlepiej jest się nam po prostu wygadać. Jeżeli okaże się, że osoba której się zwierzamy była kiedyś w podobnej sytuacji jest nam lżej na duchu i łatwiej radzimy sobie z problemami, wiemy jak postępować, jak się zachować, co robić, żeby było lepiej. Dzieciom, ale czasami również dorosłym pomaga czytanie baśni i bajek. Jest to swoisty rodzaj terapii osób przeżywających i odczuwających trudności zwany „Bajko terapią”, podczas którego problemy bajkowych bohaterów zostają rozwiązane, a dodatkowo są podobne do tych, które przeżywa dziecko słuchające bajki.
Emocje podczas czytania bajek
Dlaczego dziewczynka z zapałkami tak wzrusza? Każdy z nas zna, znał lub spotkał taką dziewczynkę, a może sam nią jest bez względu na płeć. A może czujemy się samotni i odtrąceni jak brzydkie kaczątko lub znamy takie „kaczątko” w naszym otoczeniu. Czasami spotykamy złe wilki, Królową Śniegu, Kopciuszka. Każda baśń i bajka niesie ze sobą ważne przesłanie i nie jest tylko wytworem wyobraźni autora. Czytając dzieciom bajki w przedszkolu często zauważam, jak emocjonalnie reagują na „trudne” treści utworów. „Brzydkie kaczątko” tak zasmuciło jedną z dziewczynek, że w jej oczach pojawiły się łzy, podobnie nieco kontrowersyjna wśród nauczycieli „Dziewczynka z zapałkami”, moim zdaniem jednak niezwykle poruszająca, nawet dorosłych. Uwrażliwia na krzywdę, samotność i biedę innych. Owszem, wywołuje smutek ale przecież nie ma sposobu na uchronienie naszych dzieci przed całym smutkiem i złem tego świata. Muszą one poznać również tą mniej przyjemną stronę naszego istnienia - śmierć, odrzucenie, tęsknotę.
Bajkoterapia - bajki dla dzieci z niezwykłą mocą
Z reguły baśń czy bajka, która ma mieć „moc” terapeutyczną powinna posiadać pozytywne zakończenie. Oczywiście mowa tu o specyficznych bajkach kierowanych do konkretnego dziecka doświadczającego trudności. Bajkoterapia może również przybierać formę profilaktyczną, czyli przygotować dziecko do nadchodzących trudności, np. rozwód rodziców, ciężka choroba kogoś bliskiego, śmierć, wyjazd mamy.
Każdy z nas może stworzyć taką bajkę na potrzeby konkretnego dziecka, musimy pamiętać o kilku ważnych wskazówkach:
- Temat musi być dokładnie określony, forma dość prosta, zrozumiała dla dziecka (ok. 3 roku życia możemy już czytać dzieciom bajki terapeutyczne).
- Pamiętaj, że problem, który poruszasz ma być problemem dziecka, a nie Twoim związanym z dzieckiem.
- Bohater musi być podobny do dziecka, przeżywać taki sam problem, najlepiej nadać mu cechy zwierzęce, co jest charakterystyczne dla bajki i lubiane przez dzieci, bohaterem może też być człowiek, dla lepszego utożsamienia może mieć taką samą płeć jak dziecko (zajączek, który boi się burzy; mrówka, która musi żyć wśród wielkich słoni - jest dla nich dziwna i nienaturalnie mała; piesek bez jednej łapki, z którym nikt nie chce się bawić, wzbudza tylko współczucie i smutek; chłopiec, który widzi, że jego dziadek jest coraz słabszy i nie może się z nim bawić…).
- Bajki dla dzieci mogą mieć też cechy edukacyjne (bajki psychoedukacyjne), np. kiedy chcemy wytłumaczyć dziecku, że przezywanie innych jest niemiłe, możemy ułożyć bajkę o tygrysku, który śmiał się z wszystkich dookoła i przez to nikt nie chciał się z nim bawić lub dziecku agresywnemu opowiedzieć o krokodylu, który tak kłapał paszczą i gryzł małe rybki i inne zwierzątka wodne, że w końcu został sam w wielkiej rzece; bajki psychoedukacyjne przygotowują również do trudnych sytuacji, np. start w przedszkolu.
- Bajką możesz też zrelaksować i odprężyć dziecko, pozwolić mu odpocząć, uspokoić emocje - jest to tzw. bajka relaksacyjna, w której bohater obserwuje opisywany przez Ciebie, przyjazny świat- łąkę, motyle, tęczę, delikatny wiatr, odczuwa treść bajki wszystkimi zmysłami.
- W bajce terapeutycznej powinna pojawić się postać, która pomoże bohaterowi uporać się z trudnością, jest to odniesienie do świata realnego, dajemy w ten sposób zapewnienie, że dziecko nie zostanie samo ze swoimi problemami, osoba pomagająca też przezywała kiedyś podobny problem.
- Pamiętajmy o tym, aby opisać uczucia bohaterów, dokładnie nakreślić fabułę, wyjaśnić okoliczności i problem.
- Bajka powinna zakończyć się pozytywnie dla bohatera, rozwiązuje on swój problem lub zmienia swoje postępowanie.
- Określ konkretne miejsce, w którym toczy się akcja utworu, wymyśl zachęcający do słuchania tytuł.
Po opowiedzeniu lub przeczytaniu bajki nie interpretuj jej, pozwól dziecku na zrozumienie jej na swój sposób. Możesz zaproponować inne aktywności związane z bajką: tematyczną pracę plastyczną, zabawę, wymyślanie dalszego ciągu bajki itp. .
Spróbujcie napisać taką bajkę sami, nie jest to proste biorąc pod uwagę delikatność i wrażliwość dzieci, ale dużo radości przynoszą zauważane, pozytywne rezultaty. Zachęcam do pisania!
