Co to jest probiotyk?
Nazwa probiotyk pochodzi z języka greckiego (pro bios – dla życia) i oznacza preparat zawierający ściśle określone i wyselekcjonowane żywe drobnoustroje (w odpowiedniej ilości), które korzystnie wpływają na mikroflorę organizmu i tym samym wywierają korzystny efekt zdrowotny.
Źródła drobnoustrojów probiotycznych między innymi są:
- produkty mleczne (zsiadłe mleko, kefir, jogurty naturalne, owocowe, sojowe, napoje mleczne probiotyczne, sery żółte)
- mleko mamy
- mleko modyfikowane dla niemowląt
- preparaty farmaceutyczne:
- leki
- suplementy diety
- dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego
Drobnoustrojami probiotycznymi są:
- bakterie z rodzaju Lactobacillus np.: Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus acidophilus LB, Lactobacillus plantarum 299v, Lactobacillus johnosonii Lal, Lactobacillus casei Shirota, Lactobacillus fermentum KDL, Lactobacillus reuteri
- bakterie z rodzaju Bifidobacterium np.: Bifidobacterium lactis Bb12
- Streptococcus thermopilus
- Enterococcus faecium
- Lactococcus lactis
- drożdżaki Saccharomyces boulardii
Pisząc o probiotykach nie sposób nie zatrzymać się na chwilę przy produktach (również dostępnych w aptekach), związanych z probiotykami – mowa o prebiotykach i synbiotykach. Czy się różnią?
- Prebiotyki (oligosacharydy, galaktooligosacharydy, inulina, laktuloza) to substancje obecne w pożywieniu lub do niego wprowadzane, które nie ulegają trawieniu, docierają do jelit i tam pobudzają prawidłowy wzrost i/lub aktywność flory jelitowej i tym samym wpływają na poprawę stanu zdrowia. W odróżnieniu od probiotyków, prebiotyki nie zawierają szczepów bakterii!
- Synbiotyki to połączenie probiotyku i prebiotyku. Takie połączenie sprawia, że dostarczając żywe kultury bakterii przywracamy prawidłową mikroflorę jelitową, a namnażanie bakterii dodatkowo wzmacniamy poprzez dodatek prebiotyku. Takim naturalnym synbiotykiem jest mleko mamy! Zawiera ono zarówno probiotyki (czyli bakterie z rodzaju Lactobacillus między innymi L. rhamnosus i L. plantarum) oraz prebiotyki (oligosacharydy, galaktooligosacharydy i fruktooligosacharydy).
Probiotyk i antybiotyk: jak łączyć?
Jeżeli myślimy, mówimy lub piszemy probiotyk to często w kontekście antybiotyku. Dlaczego? Jednym z działań niepożądanych antybiotyków (szczególnie tych o szerokim spektrum działania) jest niszczenie fizjologicznej, naturalnej i dobroczynnej flory bakteryjnej organizmu, co może objawiać się między innymi biegunką tzw. biegunką poantybiotykową (występującą aż u 5-39% pacjentów w trakcie i/lub po antybiotykoterapii), wzdęciami, bólami brzucha, wymiotami, nudnościami czy brakiem apetytu. Wykazano, że doustne stosowanie probiotyków (zawierających Lactobacillus rhamnosus GG, Lactobacillus casei, Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium lactis Bb12, Streptococcus thermopilus, Saccharomyces boulardii) podczas antybiotykoterapii zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki średnio o 60%!. Dlatego tak bardzo ważne jest, aby przy antybiotykoterapii stosować probiotyki! Ale… Po pierwsze antybiotyku i probiotyku nie należy podawać razem - należy zachować przerwę między podaniem jednego a drugiego produktu. A po drugie należy wybierać te produkty farmaceutyczne, zawierające w swoim składzie drobnoustroje probiotyczne o udokumentowanej skuteczności – najlepiej zwrócić się o pomoc do Pani w aptece, która doradzi najlepiej.
Probiotyk – skuteczny przy rotawirusach
Inną sytuacją kliniczną, w której probiotyki mają udokumentowaną skuteczność, jest ostra biegunka infekcyjna. Ma ona najczęściej podłoże wirusowe np.: rotawirusowe a podstawowe jej leczenie polega na stosowaniu/podawaniu doustnych płynów nawadniających. Wykazano, że niektóre probiotyki (Lactobacillus rhamnosus, Saccharomyces boulardii) skracają czas trwania biegunki średnio o 1 dzień! Trzeba pamiętać, że podając probiotyki w przypadku ostrej biegunki infekcyjnej konieczne jest włączenie ich jak najszybciej - im szybciej, tym lepiej. Ponadto należy stosować jedynie szczepy drobnoustrojów probiotycznych o udokumentowanym działaniu oraz w odpowiednio dużych dawkach.
Probiotyki stanowią obiekt zainteresowania naukowców. Przypuszcza się, że probiotyki mogą być skuteczne w:
- zapobieganiu biegunce podróżnych
- zapobieganiu biegunce szpitalnej
- leczeniu zespołu jelita drażliwego
- leczeniu zaparć czynnościowych
- profilaktyce alergii
- profilaktyce infekcji dróg oddechowych i układu pokarmowego
Mimo wstępnych wyników badań klinicznych (niektórych nawet bardzo obiecujących), jak dotąd nie udokumentowano jednoznacznie skuteczności klinicznej probiotyków w tych schorzeniach. W związku z tym nie ma podstaw do rutynowego zalecania i stosowania probiotyków w tych sytuacjach.
Czy stosowanie probiotyków jest bezpieczne?
Probiotyki zawierają drobnoustroje to czy jest się w takim razie czego bać? Nie. Probiotyki uważane są za bezpieczne – ryzyko zakażenia bakteriami probiotycznymi jest niewielkie, niemniej jednak należy zachować szczególną ostrożność u noworodków (zwłaszcza wcześniaków) i niemowląt z grup ryzyka.
Więcej informacji na temat probiotyków, ich wyboru i stosowania znajdziesz na http://wybieramprobiotyk.pl/2018/05/29/probiotyki-dla-dzieci/.
