„W systemie wartości człowieka nie ma nic ważniejszego - bardziej decydującego o jego rozwoju psychicznym i motywacjach – niż szacunek, którym darzy on samego siebie”.
Nathaniel Branden
Poczucie własnej wartości – co to takiego?
Jest to przede wszystkim utrwalone przekonanie, że poradzę sobie z wyzwaniami, jakie stawia mi życie. To zaufanie do własnej osoby, do swoich umiejętności i możliwości.
Poczucie własnej wartości to postawa, a każda postawa składa się z trzech komponentów:
- komponent intelektualny – czyli samoocena, na którą składają się wszelkie przekonania na swój temat, łącznie pozytywnym, bądź negatywnym sposobem ich wartościowania : „Jaki jestem?”
- komponent emocjonalny – czyli samoakceptacja oraz wszelkie uczucia, jakie dziecko do siebie żywi: „Czy lubię siebie samego?”, „Czy zasługuję, by być kochanym?”
- komponent behawioralny – to wszelkie zachowania wobec własnej osoby, przejawiające się w poziomie zaspokajania własnych potrzeb, asertywności czy relacjach z innymi osobami: „Czy to jest dla mnie dobre?”
Najważniejszym okresem w życiu dziecka są pierwsze lata począwszy od urodzenia do 6 roku życia. Wtedy właśnie kształtuje się wizja świata, poczucie własnej wartości i swoich możliwości. W tym kluczowym okresie wiele zależy od rodziców. Sposób myślenia dziecka jest prosty: jak mnie widzą rodzice, tak mnie widzi cały świat.
Jak budować i wzmacniać poczucie własnej wartości u dzieci?
Dziecko musi czuć, że jest ważne i kochane. Nasze zachowanie w stosunku do malucha powinno wyrażać aprobatę dla jego myśli, uczuć i poczynań. Maluszkom wystarczy fizyczna obecność, przytulanie, głaskanie, noszenie. Przy starszych dzieciach trzeba się troszkę bardziej postarać. Nie wystarczy sama fizyczna obecność. To nasze aktywne uczestnictwo w ich życiu daje im poczucie miłości i bezpieczeństwa. Na nich właśnie buduje się poczucie własnej wartości.
Chcesz by dziecko traktowało Cię z szacunkiem? Ty też musisz mu ten szacunek okazać! Kiedy się bawicie, nie zerkaj cały czas na zegarek, czy telefon. Interesuj się jego życiem, zainteresowaniami: niech czuje, że jest to dla Ciebie bardzo istotne i chcesz w tym uczestniczyć razem z nim. Kiedy maluch szybko się poddaje i nie wierzy w siebie, pomóż mu zrozumieć, że na sukces trzeba zapracować. Wytłumacz, że sukcesy same nie przychodzą. Pokaż dziecku, że dzięki swoim umiejętnościom i ciężkiej pracy jest w stanie je osiągnąć. W przypadku niepowodzeń, kiedy malcowi coś się nie udało, nie reaguj od razu złością i nie wpędzaj go w poczucie winy. Zastanówcie się wspólnie, co można zrobić, żeby jego zachowanie czy wysiłek przynosiło lepsze efekty. Ważne jest, aby pokazać dziecku, że wierzymy w jego rozsądek i mądrość. Kolejną ważną rzeczą, często nieuświadamianą przez rodziców, jest kwestia odnoszenia się do dziecka. Zastanów się, co krytykujesz: dziecko czy jego zachowanie? Dla malucha to bardzo istotna informacja. Kiedy dziecko ciągle słyszy, że jest złe, to jak na tej podstawie zbudować poczucie własnej wartości? Jeszcze inną kwestią jest samoocena i poziom pewności siebie samego rodzica. Może warto się zastanowić, czy nie należy nad nim popracować? Kiedy sam rodzic ma wiele kompleksów, nie będzie w stanie wiarygodnie wzmacniać poczucia wartości dziecka, a nic nie daje tak dużego wsparcia jak pozytywny, przykład przekazywany przez najważniejszą dla dziecka osobę.
