Motoryka mała to sprawność dłoni i palców, zaś motoryka duża to sprawność fizyczna całego ciała.
Dla zobrazowania podam kilka przykładów aktywności ruchowych charakterystycznych dla motoryki małej i dużej:
- MOTORYKA MAŁA: rysowanie, lepienie z plasteliny, chwytanie przedmiotów, zawiązywanie butów, zapinanie guzików, pisanie- rozwój manualny, rozwój chwytu.
- MOTORYKA DUŻA: bieganie, skakanie, pokonywanie przeszkód, gra w klasy, gra w piłkę, zabawy równoważne, w których ważna jest koordynacja wzrokowo-ruchowa, związane z rzutem, celowaniem.
Motoryka - rozwój
Rozwój motoryki jest bardzo istotny dla prawidłowej sprawności fizycznej, a także ogólnego funkcjonowania dziecka. Jeśli przebiega bez zakłóceń jest doskonalą podstawą do nauki pisania i czytania, koncentracji, orientacji przestrzennej, koordynacji wzrokowo- ruchowej.
Motoryka nie jest dana nam z urodzeniem. Musimy ją wykształcać poprzez nieustanny, swobodny ruch i działania sterowane, dzięki którym poprawia się sprawność ruchowa ciała.
Aby prawidłowo stymulować rozwój ruchowy dziecka należy pamiętać, że na priorytetem jest motoryka duża, czyli rozwijania ogólnej sprawności ruchowej, aby później przejść do rozwoju motoryki małej. Nie możemy zatem wymagać od dziecka, które nie potrafi przejść po wąskiej kładce lub złapać piłki, aby zgrabnym ruchem narysowało szlaczek lub napisało swoje imię.
Jak przebiega rozwój motoryczny dziecka?
1. Do 6 miesiąca życia dziecko powinno:
- unosić główkę do góry
- chwytać przedmioty
- przewracać się z pleców na bok
- siedzieć podparte ręką
- siadać trzymając palec osoby dorosłej
- przekładać przedmioty z ręki do ręki, sięgać po nie
2. Od 6 do 12 miesiąca życia powinno:
- siedzieć bez podparcia
- wyjmować przedmioty z otworów
- obracać piłką w siadzie
- szybko czworakować
- wdrapywać się po schodach na górę
- samodzielnie stać
- podnosić przedmioty kciukiem i jednym z palców
- wkładać i wrzucać przedmioty do pojemnika
- uderzać przedmiotami o siebie
3. Od 1 r. ż. do 2 lat:
- dziecko samodzielnie chodzi, na początku zauważalna jest niepewność , niezgrabność ruchów, wzmożone napięcie mięśniowe rąk i głowy
- przykuca aby podnieść zabawkę
- biega, podskakuje rozstawiając szeroko rączki
- popycha i ciągnie przedmioty
- wdrapuje się na meble
- wchodzi po schodach dostawiając nogi, przytrzymując się poręczy lub ręki dorosłego
- staje na jednej nodze przy niewielkiej pomocy, chodzi tyłem, bokiem, staje na palcach
- wbiega na wzniesienia i zbiega z nich
- posługuje się sztućcami
- manipuluje przedmiotami
- toczy piłkę, próbuje nią rzucić
4. Od 2 r. ż. do 3 r.ż dziecko powinno:
- wchodzić po schodach
- stawiać nogi naprzemiennie
- omijać przeszkody
- przenosić przedmioty
- podejmować próby wykonywania czynności samoobsługowych, jednak potrzebuje pomocy, gdyż jego ruchy są mało precyzyjne i jest niezręczne manualnie
5. Od 3 do 4 r. ż. :
- kształtuje się koordynacja wzrokowo-ruchowa
- poprawia się równowaga
- dziecko sprawnie biega i skacze
- wydłużają się kroki
- sprawnie korzysta z narzędzi
- doskonalą się precyzyjne ruchy dłoni
6. Od 4 do 5 r. ż:
- dziecko swobodnie biega
- sprawnie wykonuje czynności samoobsługowe
- łączy kilka czynności ruchowych
- sprawnie porusza się po płaszczyźnie i po schodach
- swobodnie podskakuje
- łapie, rzuca, kopie
- utrzymuje równowagę ciała
Czym jest grafomotoryka?
Mówiąc o motoryce nie sposób ominąć terminu „grafomotoryka”, czyli najprościej mówiąc umiejętność rysowania i pisania. Do 3. roku życia dziecko znajduje się w okresie tzw. „bazgroł”, kiedy na kartce nie zauważysz jeszcze nic konkretnego:) . W drugim roku życia dziecko stawia kropki stukając kredką w kartkę i wykonuje nieregularne ruchy koliste, dopiero później rysuje linie poziome i pionowe. W wieku 3 lat rysuje zamknięty schemat na kształt koła, krzyżuje linie. W wieku 4 lat rysuje kwadrat, nie potrafi jednak jeszcze zaplanować rysunku. Starsze dzieci odwzorowują przedmioty i litery, rysują na określony temat, co nie oznacza, że tej umiejętności nie mogą posiąść już 4 latki.
Grafomotoryka na początku powinna być związana z prawidłową orientacją w przestrzeni, później oswajanie z tablicą, na końcu z kartką, ważne jest, aby dziecko „ćwiczyło” pisanie w płaszczyźnie pionowej już od pierwszego zetknięcia się z przyborami do pisania, malowania i rysowania. Pamiętaj, że każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie. Nie masz powodów do niepokoju, jeśli rozwój motoryczny dziecka np. w wieku 6 miesięcy nie jest tak bardzo zauważalny jak w powyższym opisie u Twojej pociechy, która skończyła już 7 miesiąc życia. Grafomotoryka i związane z nią wszelkie dane są umowne i istnieje możliwość przesunięcia granic nawet o kilka miesięcy, jeżeli zaś zauważasz poważne odchylenia od prezentowanych norm, skonsultuj się ze specjalistą i przede wszystkim usprawniaj motorykę malucha poprzez zabawy ruchowe organizowane w warunkach domowych.
Zapewniaj dziecku jak najwięcej możliwości swobodnej ekspresji ruchowej, zarówno w obrębie całego ciała jak również sprawności manualnej. Pomocne w tym będą "Zabawy na pogodę i niepogodę”. Życzę udanej zabawy i harmonijnego rozwoju Waszych maluchów!
